Słynne łzy świętego Wawrzyńca rozświetlą niebo również w tym roku. To jeden z głównych deszczów meteorów, a idealnym miejscem do obserwacji magicznego zjawiska są andaluzyjskie góry Sierra Nevada. Zobaczcie, dlaczego roje Perseidów są tak wyjątkowe.
O czym przeczytasz w tej notce?
Z Sierra Nevada do gwiazd
Sierra Nevada to nie tylko narciarski raj, ale także jedno z najlepszych miejsc w Europie do obserwacji rojów meteorytów. Oferuje idealne warunki dzięki odpowiedniej wysokości nad poziomem morza, niskiej wilgotności i minimalnej ekspozycji świetlnej.
To wyjątkowy teatr dla jednego z najbardziej spektakularnych widowisk natury – rojów meteorytów. Na wysokości blisko 3 000 metrów nad poziomem morza, gdzie znajduje się najwyższe czynne obserwatorium astronomiczne w Europie, nocne niebo staje się sceną dla kosmicznych pokazów.
Obserwatorium znajduje się na wysokości dokładnie 2 896 metrów, gdzie zawartość tlenu w powietrzu jest znacznie ograniczona, a atmosfera znacznie cieńsza. Wyjątkowe warunki do obserwacji rojów meteorytów w Sierra Nevada przyczyniły się do rozwoju turystyki astronomicznej w regionie. Programy obserwacyjne, organizowane przez ośrodek narciarski i lokalne organizacje astronomiczne, przyciągają tysiące odwiedzających rocznie, którzy pragną doświadczyć spektakularnych pokazów kosmicznych z jednego z najlepszych miejsc obserwacyjnych w Europie.
Perseidy znów spadną z nieba
Zdaniem astronomów, Perseidy to najbardziej regularne roje meteorów. Co roku ich orbita przecina ziemską w okresie pomiędzy połową lipca a końcówką sierpnia. Roje Perseidów związane są z kometą 109P/Swift-Tuttle, odkrytą w 1862 r. Ma ona średnicę 26 kilometrów, a jej droga wokół Słońca trwa około… 135 lat.
Warto wspomnieć, że meteory z roju Perseidów obserwowane są na niebie już od ponad 2 000 lat. Określa się je mianem łez świętego Wawrzyńca. W ten sposób pojawienie się rojów meteorów łączone jest datą jego męczeńskiej śmierci, która miała miejsce 10 sierpnia 258 r. n.e.
Deszcz meteorów to zjawisko z udziałem małych cząstek pyłu o różnych rozmiarach, które są uwalniane przez komety lub asteroidy krążące wokół Słońca. Chmura cząstek, czyli meteoroidów, jest wówczas rozpraszana przez orbitę komety. Natomiast Ziemia przechodzi przez nią podczas swojego obiegu wokół Słońca, a spotkanie chmury z naszą planetą powoduje rozpad cząstek pyłu, dając początek meteorom.
Gratka nie tylko dla miłośników astronomii
Idealnym miejscem do obserwacji roju Perseidów jest półkula północna, a doskonały moment na ich podziwianie to druga połowa nocy i poranek. Wówczas tak zwany radiant znajduje się wystarczająco wysoko nad horyzontem. Komfortowe warunki do obserwacji to brak chmur, miejsce bez występowania nadmiaru sztucznego światła oraz czysty horyzont.
Dlatego wielu miłośników gwieździstego nieba udaje się w rejony oddalone od miast – idealne do podziwiania tego zjawiska. W trakcie obserwacji warto zwrócić się wprost w stronę najciemniejszych obszarów – przeciwnych do położenia Księżyca. Należy wyposażyć się również w coś do leżenia (matę, koc, ręcznik) oraz ciepłe ubranie na wypadek, gdyby w nocy zrobiło się chłodniej.
Zobacz także:
Na narty w Sierra Nevada już w listopadzie
Wyjątkowa górska wycieczka na La Concha
Na straży kosmicznych zjawisk
Obserwatorium Sierra Nevada (OSN), usytuowane w Loma de Dílar – na wysokości 2 896 metrów nad poziomem morza, stanowi kluczowy punkt monitoringu meteorytów w Europie. Zarządzane przez Instituto de Astrofísica de Andalucía (IAA-CSIC), obserwatorium wyposażone jest w dwa główne teleskopy Nasmyth – o średnicy 1,5 m i 0,9 m – oraz w zaawansowany system detekcji meteorytów.
Od 15 listopada 2009 r. obserwatorium prowadzi stację detekcji meteorytów w ramach projektu SMART (Spectroscopy of Meteoroids in the Atmosphere by means of Robotic Technologies). System składa się z pięciu kamer CCD o wysokiej czułości, które monitorują przestrzeń powietrzną w promieniu około 500-600 kilometrów, automatycznie wykrywając cząstki materii międzyplanetarnej (meteoroidy) wchodzące w kolizję z ziemską atmosferą.
Wyjątkowe widowisko w latem i zimą
Nie dziwi zatem, że to właśnie góry Sierra Nevada są jednym z miejsc, szczególnie polecanych jako obszary do obserwacji Perseidów. To pasmo w Górach Betyckich w Andaluzji, którego najwyższa góra – Mulhacén (3478 m n.p.m.) – jest również najwyższym szczytem Półwyspu Iberyjskiego oraz kontynentalnej Hiszpanii. W tym roku Perseidy można obserwować 11 i 12 sierpnia, kiedy zaplanowane są specjalne nocne kursy kolejki linowej do stacji Borreguiles, położonej na wysokości 2700 metrów n.p.m. Rezerwacji można dokonać na stronie.
Zupełnie inne zjawisko można tutaj obserwować zimą. Geminidy, aktywne od 4 do 17 grudnia z maksimum przypadającym na 13-14 grudnia, stanowią jeden z najciekawszych rojów meteorytów roku. Pochodzą one z planetoidy (3200) Phaethon, co czyni je wyjątkowymi. Są bowiem jedyną dobrze udokumentowaną grupą meteorytów pochodzącą z asteroidy, a nie z komety. Geminidy charakteryzują się średnią prędkością około 35 kilometrów na sekundę. Dzięki obecności pierwiastków takich jak sód czy wapń, mogą wykazywać różnorodne kolory – od żółtych i zielonych, po czerwone i niebieskie.
Natomiast Leonidy są aktywne od 6 do 30 listopada z maksimum przypadającym na 17-18 listopada. Pochodzą z komety 55P/Tempel-Tuttle, znanej z produkcji jednych z najbardziej spektakularnych burz meteorytów w historii. Poruszają się one z prędkością około 71 kilometrów na sekundę, co czyni je jednymi z najszybszych obserwowanych meteorytów. Co 33 lata, w związku z powrotem komety Tempel-Tuttle w okolice Słońca i Ziemi, Leonidy mogą wykazywać znaczny wzrost aktywności. Historyczne burze meteorytów, takie jak te z 1833 i 1966 r., produkowały więcej niż 100 000 meteorytów na godzinę.
Nie możecie tego przegapić
Góry Sierra Nevada są określane jako obszar o doskonałej jakości nieba. Takie miejsca otrzymują certyfikaty Starlight – oznaczenie dla nowej formy zrównoważonej turystyki, opierające się na zasadach określonych w „Deklaracji w sprawie obrony nocnego nieba i prawa do światła gwiazd”. Wskazuje ona obszary, sprzyjające obserwacjom nieba i uwypukla ich znaczenie jako ważnej części uniwersalnego dziedzictwa przyrodniczego, krajobrazowego, kulturowego lub naukowego, promując tak zwaną „turystykę gwiezdną” lub astroturystykę.
Istnieją różne rodzaje certyfikatów. Starlight Reserve to chroniony obszar naturalny, w którym ustanowiono zobowiązanie do ochrony jakości nocnego nieba i dostępu do światła gwiazd. Z kolei Starlight Tourist Destinations to miejsca, które można odwiedzić, gdyż ma doskonałe właściwości do kontemplacji rozgwieżdżonego nieba i rozwijania w oparciu o nie działalności turystycznej. Starlight Accommodation to natomiast obiekty o idealnych warunkach dla astroturystyki. Dokąd się wybrać na obserwację Perseidów? Sprawdźcie listę rezerwatów Starlight, które wyznaczono na terenie Hiszpanii. Wiele z nich znajduje się w Andaluzji lub w jej bliskim sąsiedztwie.
